H KPMG πραγματοποίησε τον 4ο κύκλο της έρευνας «Βαρόμετρο για τις συνθήκες εργασίας στην εποχή της νόσου Covid-19», η οποία διεξήχθη από το συμβουλευτικό τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού της. Ο 4ος κύκλος της έρευνας διεξήχθη έναν χρόνο μετά από την εμφάνιση της νόσου Covid-19 και κατά τη διάρκεια της 3ης φάσης της πανδημίας και εφαρμογής συγκεκριμένων μέτρων για την αντιμετώπισή της. Παρά τη γενικότερη αισιοδοξία για την πορεία της νόσου και την έναρξη υλοποίησης του πλάνου εμβολισμού, τα μέτρα παραμένουν αυστηρά, τα σχολεία κλειστά και το επιβεβλημένο ποσοστό εξ αποστάσεως εργασίας υψηλό, στο 60%.
Βασικά ευρήματα και συμπεράσματα του 4ου κύκλου της έρευνας
Είναι βέβαιο ότι ένα καινούργιο μοντέλο εργασίας θα επικρατήσει στην μετά Covid-19 εποχή, με διαφαινόμενη την επικράτηση της εξ αποστάσεως εργασίας, κάτι που ενισχύεται και από το γεγονός ότι μόνο το 22% των CEOs δηλώνουν ότι θα επιστρέψει το σύνολο των εργαζομένων τους στο γραφείο με φυσική παρουσία μετά τη λήξη των κυβερνητικών μέτρων, ενώ οι υπόλοιποι σκοπεύουν να καθιερώσουν κάποιο μοντέλο που θα περιλαμβάνει την εξ αποστάσεως εργασία (ως παροχή ή υβριδικό μοντέλο ή κατ’ αποκλειστικότητα), αποσκοπώντας πρωτίστως στη μεγιστοποίηση της ικανοποίησης των εργαζομένων.
Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι και μάλιστα τα νεότερα ηλικιακά άτομα κάτω των 40 ετών, εάν είχαν τη δυνατότητα ελεύθερης επιλογής, θα προτιμούσαν την εξ αποστάσεως εργασία (51%), οι δε γυναίκες της ίδιας ηλικιακής ομάδας το επιλέγουν σε ποσοστό 57%. Το ποσοστό παραμένει ιδιαίτερα υψηλό στο σύνολο των συμμετεχόντων στην έρευνα (42%).
Σημαντικός αριθμός εργαζομένων, αξιοποιώντας την εξ αποστάσεως εργασία, θα επέλεγε να εργάζεται εκτός μεγάλων αστικών κέντρων, επιθυμητή επιλογή για τα άτομα κάτω των 40 ετών σε ποσοστό 56%. Η επιλογή αυτή μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της καθημερινότητας που έχουν βιώσει εξ αιτίας των μέτρων περιορισμού τον τελευταίο χρόνο ή/και μια εκδήλωση επιθυμίας αξιοποίησης αυτής της δυνατότητας, η οποία πιθανόν και να επιβραδύνει τον ρυθμό ανάπτυξης των μεγάλων αστικών κέντρων.
Παρατηρούμε για πρώτη φορά, τόσο από τις απαντήσεις των εργαζόμενων όσο και από αυτές των προϊσταμένων τους, ότι στο πλαίσιο της εξ αποστάσεως εργασίας, υπάρχει συνολική μείωση στην αντιλαμβανόμενη παραγωγικότητα. Η όποια βελτίωση της παραγωγικότητας δείχνει να προκύπτει από άλλους παράγοντες, π.χ. η αύξηση των ωρών απασχόλησης, που κατά κοινή ομολογία φαίνεται να είναι μία πραγματικότητα για όσους εργάζονται εξ αποστάσεως (68%). Σταθερά οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να αξιολογούν την παραγωγικότητά τους ελαφρώς πιο θετικά απ’ ό,τι την αξιολογούν οι προϊστάμενοί τους.
Η αμφισβήτηση αναφορικά με την παραγωγικότητα της εξ αποστάσεως εργασίας ενισχύεται και από το γεγονός ότι σημαντικός αριθμός των εργαζόμενων ασχολείται με αλλότρια θέματα κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας, π.χ. πραγματοποίηση οικιακών εργασιών όπως μαγείρεμα, καθώς και περιήγηση στα social media και online αγορές είναι μόνον μερικές από αυτές τις ασχολίες.
Οι εταιρίες φαίνεται να στοχεύουν σε πρόσθετες επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των πληροφοριακών τους συστημάτων, με την τάση αυτή να είναι πιο έντονη στις πολυεθνικές και να ενδημεί ο κίνδυνος διεύρυνσης του χάσματος μεταξύ ελληνικών και πολυεθνικών, εάν ληφθεί υπόψη ότι οι υποδομές των πολυεθνικών ήταν πιο σύγχρονες πριν από την πανδημία.
Με αφορμή αυτά τα αποτελέσματα η Βερώνη Παπατζήμου, γενική διευθύντρια της KPMG στην Ελλάδα, δήλωσε «Ο 4ος κύκλος της έρευνας αναδεικνύει νέες προκλήσεις για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις. Το “υβριδικό” μοντέλο εργασίας αναδεικνύεται ως το επιθυμητό για τους εργαζόμενους, όπου συνυπάρχει η φυσική παρουσία στο χώρο εργασίας και η εξ αποστάσεως εργασία σε προκαθορισμένους χρόνους. Ωστόσο, η εφαρμογή του μοντέλου αυτού απαιτεί την εκπαίδευση των προϊσταμένων, προκειμένου να αναπτύξουν δεξιότητες καθοδήγησης και παρακίνησης των συνεργατών τους, όταν εργάζονται εξ αποστάσεως, ώστε η παραγωγικότητα να μην παρουσιάζει διακυμάνσεις. Απαιτεί, επίσης, οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να παραμένουν προσηλωμένοι στο έργο τους κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας τους, όταν εργάζονται απομακρυσμένα, για να διασφαλίζουν την απαραίτητη ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής τους ζωής».
Ταυτότητα 4ου κύκλου έρευνας
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε 19/2/2021- 28/2/2021 και αφορούσε το σύνολο των εργαζόμενων στην ελληνική επικράτεια. Αναλύθηκαν 568 έγκυρα ερωτηματολόγια. Από το σύνολο αυτών το 47% είναι άντρες και το 53% γυναίκες. Κάτω των 30 ετών είναι το 16% του δείγματος, 31-40 ετών το 30%, 41-50 το 32%, 51-60 το 18%, ενώ τέλος άνω των 60 το 4%. Το διοικητικό επίπεδο θέσης διαμορφώνεται ως εξής: Γενικοί Διευθυντές/ Ιδιοκτήτες 9%, Διοικητικά Στελέχη το 41%, Μη Διοικητικά Στελέχη, 23%, Υπάλληλοι Γραφείου 26%. Τέλος, το 25% των συμμετεχόντων εργάζεται σε εταιρίες που απασχολούν έως 50 εργαζόμενους, το 11% σε εταιρίες με εργαζόμενους από 51-100, το 22% αυτών απασχολούν από 101-500, το 24% από 501-1.500 και το 18% απασχολούν πάνω από 1.500 εργαζομένους.
Κυριότερα συμπεράσματα από τους 4 κύκλους της έρευνας
Η έρευνα αντικατοπτρίζει την εξέλιξη της πανδημίας, τα μέτρα που λαμβάνει η Κυβέρνηση, τις πρακτικές που υιοθετούν οι εταιρίες, καθώς και τις ανάγκες και ευκαιρίες που προκύπτουν από αυτές τις νέες συνθήκες εργασίας. Τα κυριότερα συμπεράσματα από τους 4 κύκλους της έρευνας συνοψίζονται παρακάτω:
- Παρατηρείται ποικιλομορφία ως προς τις μορφές εργασίας που θα υιοθετήσουν οι εταιρίες μετά την άρση σχετικών κυβερνητικών μέτρων, όπως καθιέρωση αποκλειστικής εξ αποστάσεως εργασίας για συγκεκριμένους ρόλους ή καθιέρωση υβριδικών μοντέλων, αποσκοπώντας πρωτίστως στη μεγιστοποίηση της ικανοποίησης των εργαζόμενων. Είναι βέβαιο ότι ένα καινούργιο μοντέλο εργασίας θα επικρατήσει στην μετά Covid-19 εποχή, με διαφαινόμενη την επικράτηση της εξ αποστάσεως εργασίας.
- Η εξ αποστάσεως εργασία είναι πλέον μία μορφή εργασίας που γίνεται αποδεκτή από όλα τα ιεραρχικά επίπεδα και όλες τις ηλικιακές ομάδες. Πολύ μεγάλο ποσοστό των εργαζόμενων, παρόλες τις προκλήσεις που βιώνουν σε κοινωνικό επίπεδο λόγω των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας, θα επέλεγαν την εργασία αποκλειστικά εξ αποστάσεως έναντι αυτής με φυσική παρουσία μόνο.
- Σε αντίθεση με τους προηγούμενους κύκλους της έρευνας, έναν χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας, αμφισβητείται εάν επιτυγχάνεται αύξηση της παραγωγικότητας με την εξ αποστάσεως εργασία, με την αυξημένη παραγωγικότητα να προέρχεται σε σημαντικό βαθμό από τις περισσότερες ώρες απασχόλησης. Η απουσία διακριτών ορίων μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής σταθερά καταδεικνύεται από τους εργαζόμενους ως παράγοντας που επηρεάζει αρνητικά την παραγωγικότητά τους.
- Παραμένει σημαντικό το ποσοστό των προϊστάμενων που πρέπει να αναπτύξει δεξιότητες για την αποτελεσματική εξ αποστάσεως διαχείριση των ομάδων τους, πρωτίστως σε θέματα επικοινωνίας.
- Παρόλο που δεν ήταν όλες οι εταιρίες το ίδιο προετοιμασμένες να ανταποκριθούν στα νέα εργασιακά δεδομένα, οι εργαζόμενοι στην πλειονότητά τους επικροτούν τα μέτρα που έλαβαν οι εταιρίες και στις περισσότερες περιπτώσεις η εικόνα που έχουν γι’ αυτές έχει βελτιωθεί, καθώς σε σημαντικό ποσοστό προσέφεραν τεχνολογικό εξοπλισμό ή/και απλοποίησαν εταιρικές διαδικασίες, ενώ πλέον στον 4ο κύκλο η πλειοψηφία των ιδιοκτητών και γενικών διευθυντών δηλώνουν ότι επενδύουν πέραν των καθιερωμένων πρακτικών τους και για όταν παρέλθει ο κίνδυνος της πανδημίας, στον εκσυγχρονισμό των πληροφοριακών τους συστημάτων.
