Με αποκαρδιωτικούς αριθμούς και κρίσιμα ερωτηματικά με δύσκολες απαντήσεις ολοκληρώθηκε το Τρίτο Συνέδριο του Economist για το Δημογραφικό στις 18 και 19 Ιανουαρίου, το οποίο διοργανώθηκε με τη χορηγική υποστήριξη της Eurolife FFH και της HOPEGenesis.
Γερνάμε και λιγοστεύουμε ως έθνος και μάλιστα με ρυθμούς ταχύτερους από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, το 2050 αναμένεται να μετράμε μόλις 6 εκ. εργαζόμενους, έναντι 8 εκ. σήμερα, ενώ και ο συνολικός πληθυσμός της Ελλάδας θα έχει συρρικνωθεί στα 9 εκ. το 2050 και στα 7,2 εκ. το 2080, χρονιά κατά την οποία θα αντιστοιχεί μόλις 1,5 εργαζόμενος για κάθε έναν συνταξιούχο, όταν το 1960 αντιστοιχούσαν 9 εργαζόμενοι και το 2020 3 εργαζόμενοι για κάθε συνταξιούχο.
Αριθμοί που σημαίνουν ότι το συνταξιοδοτικό μας σύστημα θα καταρρεύσει και το εθνικό σύστημα υγείας θα υπερφορτωθεί λόγω του συνεχώς αυξανόμενου αριθμού των ατόμων άνω των 65 ετών. Όσον αφορά την υγεία, καθοριστικό ρόλο θα παίξει η πρόληψη στα σημερινά παιδιά και τους εφήβους, για την αντιμετώπιση νοσογόνων παραγόντων, όπως π.χ. η παχυσαρκία, οι οποίοι σε διαφορετική περίπτωση θα οδηγήσουν μελλοντικά στο να έχουμε έναν γηράσκοντα πληθυσμό με σοβαρά προβλήματα υγείας. Ως εξαιρετικά σημαντική θα αναδειχθεί και η παροχή μακροχρόνιας φροντίδας στα άτομα τρίτης ηλικίας, γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη για σχετική εκπαίδευση, αλλά και δημιουργία κατάλληλων υποδομών.
Όσο για το συνταξιοδοτικό, διατηρώντας το αναδιανεμητικό σύστημα, τη στιγμή που στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο το κεφαλαιοποιητικό έχει καθιερωθεί ήδη από το 1976 και εισάγοντας πρόσφατα μόνον στις επικουρικές συντάξεις το κεφαλαιοποιητικό σύστημα -γεγονός που θα αποφέρει καρπούς μετά το 2070(!)- και υφιστάμενοι τη διαρκή μείωση του εργατικού μας δυναμικού, το εισόδημα των συνταξιούχων θα συρρικνώνεται όλο και περισσότερο, επιφέροντας σοβαρή επιδείνωση της ποιότητας ζωής τους. Σε αυτό θα συμβάλει και το ότι εμείς οι Έλληνες δε φημιζόμαστε για τις αποταμιευτικές μας ικανότητες. Έτσι ενώ ο Δανός πολίτης όταν βγει στη σύνταξη έχει αποταμιεύσει ένα ποσό που αντιστοιχεί σε αμοιβές 28 μηνών και ο μέσος πολίτης των χωρών του ΟΟΣΑ αμοιβές 8 μηνών, ο Έλληνας πολίτης έχει αποταμιεύσει αμοιβές 4,7 ημερών!
Οι γεννήσεις μειώνονται σταθερά, με τη μέση ηλικία πρώτης κύησης να έχει φθάσει στα 35 χρόνια, τις οικονομικές συνθήκες να παραμένουν εξαιρετικά δυσχερείς και την κλιματική κρίση να αποτρέπει πολλούς νέους από τη δημιουργία οικογένειας, οπότε οι λύσεις στο δημογραφικό πρόβλημα είναι συγκεκριμένες: Ενίσχυση του εργατικού δυναμικού με μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών, αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης και διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών για την παραμονή στην αγορά εργασίας των 60+, καλύτερη πρόσβαση των ΑΜΕΑ στην εργασία, αναστροφή του brain drain, είσοδος μεταναστών στην αγορά εργασίας.
Όσον αφορά τις γυναίκες, όπως δείχνουν τα στοιχεία, είναι πρώτες στους δείκτες ανεργίας, χαμηλόμισθων και μερικής απασχόλησης, καθώς συνεχίζουν να επωμίζονται σε σαφώς μεγαλύτερα ποσοστά τη φροντίδα του νοικοκυριού, των παιδιών και των ηλικιωμένων της οικογένειας, γεγονός που τους κλείνει και το δρόμο προς την επιχειρηματικότητα. Οι ευέλικτες μορφές εργασίας (τηλεργασία), η παροχή μεγαλύτερων γονεϊκών αδειών (τόσο στον πατέρα όσο και στη μητέρα) η δημιουργία περισσότερων παιδικών σταθμών, αλλά και η αυξημένη συμμετοχή των ανδρών στη φροντίδα του νοικοκυριού είναι κάποιες από τις λύσεις που ίσως οδηγήσουν περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας.
Όσο για το μεταναστευτικό, αυτό συγκέντρωσε το ενδιαφέρον πολλών ομιλητών, καθώς διαχρονικά αποτελεί πηγή εργατικού δυναμικού για όλες τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, πόσο μάλλον σήμερα, που οι δυτικές κοινωνίες γερνούν διαρκώς, ενώ από την άλλη πλευρά η Ινδία ξεπέρασε πλέον την Κίνα και έρχεται πρώτη σε πληθυσμό και η Νιγηρία σύντομα θα κατακτήσει την τρίτη θέση στην κατάταξη, με τον πληθυσμό της να ξεπερνά αυτόν ολόκληρης της Ευρώπης. Αυτό βέβαια δε σημαίνει να ευνοηθεί η παράνομη μετανάστευση, αλλά να διαμορφωθούν οι συνθήκες εκείνες που θα καταστήσουν τη χώρα μας ελκυστική για ποιοτικούς μετανάστες, οι οποίοι θα επιλέξουν την Ελλάδα για τόπο διαμονής, εργασίας, αλλά και συνταξιοδότησης. Άλλωστε η χώρα μας διαχρονικά υπήρξε σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών και έχει αποκτήσει μία ανθεκτικότητα, που της δίνει την ικανότητα να αφομοιώνει τα διαφορετικά στοιχεία, χωρίς να αλλοιώνεται η εθνική μας ταυτότητα.
Πέπη Μοίραλη
