Με κεντρικό μήνυμα «Ισχυρό αύριο – Δυνατά θεμέλια», το 9o Family Business Forum της KPMG στην Ελλάδα, το συνέδριο θεσμός στο πεδίο των οικογενειακών επιχειρήσεων, πραγματοποιήθηκε στις 23 Απριλίου, σε υβριδικό περιβάλλον ζωντανά από το Electra Palace Athens και καλωσόρισε περισσότερους από 200 συμμετέχοντες, οι οποίοι παρακολούθησαν σημαντικά θέματα, που αφορούν στο ρόλο των μη οικογενειακών στελεχών στις οικογενειακές επιχειρήσεις, τη διακυβέρνηση, τη μακροβιότητά τους και την επιτυχία τους.
Χαιρετισμούς στο συνέδριο απηύθυναν οι Μαριλένα Παππά, Events Coordinator, KPMG στην Ελλάδα, Βαγγέλης Αποστολάκης, Deputy Senior Partner, ΚPMG στην Ελλάδα, Άγις Πιστιόλας, πρόεδρος ΔΣ, ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ, Συμεών Διαμαντίδης, πρόεδρος ΣΕΒΕ-Συνδέσμου Εξαγωγέων και Παύλος Ευθυμίου, γενικός διευθυντής και μέλος ΔΣ, ΕΕΝΕ.
Με τίτλο παρουσίασης “Strategic Strabism: Balancing Short and Long Term Perspectives in Multicrisis Scenarios” μίλησε για πρώτη φορά σε ελληνικό κοινό ο keynote speaker του συνεδρίου Salvatore Tomaselli, expert in Family Business Governance and Strategy, professor of Business Administration and Family Business, University of Palermo. Στη γεμάτη ουσιαστικό και χρηστικό περιεχόμενο παρουσίασή του ανέλυσε τα εργαλεία που δίνουν τη δυνατότητα στις οικογενειακές επιχειρήσεις να διαχειριστούν τις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις. Εν συντομία, ο «Στρατηγικός Στραβισμός» ορίζει την κρίσιμη σημασία της εστίασης σε μια επιχειρησιακή πρόκληση, ενώ την ίδια ώρα εξετάζεται και το μέλλον εντός και εκτός του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Απευθυνόμενος στα στελέχη των οικογενειακών επιχειρήσεων μίλησε επίσης για τις κινητήριες δυνάμεις, για τις κρίσιμες αβεβαιότητες, τα πιθανά σενάρια και τη σημαντικότητα της ανάλυσης απειλών και ευκαιριών. Με τέσσερις λέξεις- συμβουλές προς τις οικογενειακές επιχειρήσεις έκλεισε την ομιλία του ο Salvatore Tomaselli: «Εμπιστοσύνη, γνώση, αγάπη, θέληση».
Η πρώτη συζήτηση πάνελ με τον Θάνο Αγγελάκη, διευθύνοντα σύμβουλο, Αγγελάκης ΑΕ και τον Περικλή Θανόπουλο, διευθύνοντα σύμβουλο, Δ. Θανόπουλος ΑΕ υπό τον συντονισμό του Βαγγέλη Αποστολάκη, Deputy Senior Partner, KPMG στην Ελλάδα είχε θέμα τις προκλήσεις και τα «μυστικά» μιας επιτυχημένης πορείας. O Θάνος Αγγελάκης εξιστόρησε την πορεία της οικογενειακής επιχείρησης και την προσωπική του πορεία ως ο εκπρόσωπος της 2ης γενιάς. 150 χρόνια λειτουργίας κλείνουν φέτος τα σουπερμάρκετ Θανόπουλος, που ξεκίνησαν ως εδωδιμοπωλείο στην Αιόλου στο κέντρο της Αθήνας και για τη διαδρομή αυτή μίλησε ο Περικλής Θανόπουλος ως εκπρόσωπος της 4ης γενιάς πλέον κατά τη διάρκεια του συνεδρίου. Μεταξύ άλλων συζήτησαν για το πώς έγινε η μετάβαση στη γενιά τους, πώς διαχωρίστηκαν οι ρόλοι και πώς αποφασίζουν όλοι μαζί. Ο Θάνος Αγγελάκης σχολίασε ότι ήταν αυτονόητο ότι τα παιδιά εκείνη την εποχή θα ακολουθήσουν την πορεία του πατέρας τους, αλλά στην περίπτωσή τους βγήκε αβίαστα η ενασχόληση με την επιχείρηση. Επίσης οι ρόλοι των αδερφών βρέθηκαν απόλυτα φυσικά με τη βοήθεια και υποστήριξη και τον πρωταγωνιστικό ρόλο της μητέρας τους στο σπίτι και στη δουλειά. Έχοντας μία κοινή συμφωνία, ο καθένας κάνει αυτό που μπορεί να κάνει καλύτερα στο ρόλο του.
Ο Περικλής Θανόπουλος στο ίδιο ερώτημα απάντησε ότι από παιδιά με τον αδερφό του είχαν περάσει χρόνο δουλεύοντας μέσα στο κατάστημα, αναλαμβάνοντας διαφορετικούς ρόλους, στοιχείο που θεωρεί απαραίτητο για να αναλάβει κάποιος την οικογενειακή επιχείρηση. Επίσης ανέφερε τη συμβουλή που πήραν από τον πατέρα τους, ο οποίος πίστευε στην επένδυση της αγοράς ακινήτων, ενώ η συμβουλή που θα έδινε ο ίδιος στην επόμενη γενιά είναι να αγκαλιάζει τους εργαζόμενους της εταιρίας ώστε να αισθάνονται ως μέλη της οικογένειας.
Στη συζήτηση για το δίλημμα της συμμετοχής ή μη οικογενειακών μελών στην επιχείρηση ο Βαγγέλης Αποστολάκης σχολίασε ότι δεν υπάρχει best practice, ό,τι αποφασίσει η οικογένεια είναι σωστό, αρκεί να το αποφασίζει με το σωστό τρόπο. Κλείνοντας, ο Περικλής Θανόπουλος τόνισε ότι όταν υπάρχει αγάπη και αλληλοσεβασμός όλα λύνονται σε περίπτωση διαφωνίας, ενώ ο Θάνος Αγγελάκης υπογράμμισε τη σημασία του αυτοπροσδιορισμού.
O Γιώργος Κεφαλογιάννης, Chief Economic Advisor, Ε.ΕΝ.Ε στην ομιλία του έδωσε μία εικόνα για τη θέση της Ελλάδας στο Παγκόσμιο Μακροοικονομικό Περιβάλλον κυρίως τον τελευταίο χρόνο και πώς επηρεάζει τις οικογενειακές επιχειρήσεις και το επιχειρείν στην Ελλάδα.
Στη συνέχεια η Κατερίνα Δελή, Business Marketing Manager, Vodafone μίλησε για την τεχνολογική εξέλιξη και το ρόλο της στη μελλοντική επιτυχία των επιχειρήσεων και τη σημασία του Ψηφιακού μετασχηματισμού, ενώ αναφέρθηκε και στον δείκτη ψηφιακής ένταξης, σύμφωνα με τον οποίο η Ελλάδα είναι τελευταία στην κατάταξη επιχειρήσεων με πολύ χαμηλές επενδύσεις σε ψηφιακές τεχνολογίες.
Ο Βαγγέλης Αποστολάκης, Deputy Senior Partner, KPMG στην Ελλάδα, σε δύο μοναδικές συνεντεύξεις συζήτησε με τον Νίκο Κ. Κουκούντζο, πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου, Όμιλος KLEEMANN και τον Νικόλαο Ν. Κουκούντζο, διευθύνοντα σύμβουλο, Όμιλος KLEEMAN. Μαζί, μίλησαν για θέματα σχετικά με την οικογενειακή τους εταιρία, που ιδρύθηκε το 1983, στο Κιλκίς και έχει φτάσει να απασχολεί 1.700 άτομα στην Ελλάδα και να εξάγει σε περισσότερες από 100 χώρες. Ο Νίκος Κ. Κουκούντζος μίλησε για την ιστορία και την πορεία της επιχείρησης και για το «επιχειρηματικό δαιμόνιο» που τον διακατείχε, για να φτάσει η εταιρία στο σημείο που βρίσκεται σήμερα μετά από πολλές δυσκολίες. Το συστατικό της επιτυχίας για τον Νίκο Κ. Κουκούντζο ήταν η επιλογή ανθρώπων που έγιναν οικογένεια και μία δεμένη ομάδα όσο και αν μεγάλωνε η εταιρία. Για τη διαδικασία διαδοχής στη νεότερη γενιά ανέφερε ότι έγινε αβίαστα, καθώς από μικρά τα παιδιά του εργάστηκαν μέσα στην επιχείρηση, δημιουργώντας έτσι την κουλτούρα θέλησης εργασίας στην οικογενειακή επιχείρηση. Τέλος αναφέρθηκε στις βασικές αρχές της KLEEMAN «Ειλικρίνεια, εμπιστοσύνη και αγάπη για αυτό το κάνουμε».
Ο Νικόλαος Ν. Κουκούντζος μίλησε από τη σκοπιά της επόμενης γενιάς, επισημαίνοντας πως οι αξίες που ανέφερε ο πατέρας του έχουν γίνει πλέον η κουλτούρα της εταιρίας. Στο ερώτημα του Βαγγέλη Αποστολάκη σχετικά με το τι συμβαίνει όταν υπάρχουν διαφορετικές απόψεις ή διαφωνίες, ο Νικόλαος Ν. Κουκούντζος απάντησε ότι όλες οι απόψεις λαμβάνονται για το καλό της εταιρίας και ότι δεν υπάρχει τόσο έντονο το πρόβλημα της διαφωνίας, αλλά το πώς θα καταφέρουν να συγκεντρώσουν όλα τα δεδομένα για να παρθεί η σωστή απόφαση. Όταν υπάρχουν όλα τα στοιχεία φροντίζουν να αφιερώσουν τον κατάλληλο χρόνο για να ευθυγραμμιστούν όλοι, ώστε να παρθεί μία κοινή απόφαση. Μιλώντας για το μέλλον της εταιρίας, τόνισε ότι αυτό που θα ήθελε είναι να είναι ακόμα πιο ανθεκτική και να έχει μία καλή και ομαλή πορεία για τα επόμενα 40 χρόνια και μια ομαλή διαδοχή.
Η Tόνια Παρίση, Director, People Services, Consulting, KPMG στην Ελλάδα στην ομιλία της «Προετοιμασία διαδοχής – Επενδύοντας στην ανάπτυξη ηγετών» μίλησε στο κοινό του συνεδρίου για το πώς μπορούν να υποστηρίξουν με μία σωστή προετοιμασία τη νέα γενιά της οικογενειακής επιχείρησης και πώς θα αναγνωριστεί αυτή από το σύνολο της επιχείρησης, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη και την αποδοχή.
Ο Σταύρος Γιαννέτσος, Co-founder, Senior Strategy Advisor, altoValue, στην ομιλία του με τίτλο «OKRs: Unleashing Family Business Potential for Growth, Resilience, and Purpose in an AI-Driven Future» ανάπτυξε τη φιλοσοφία των OKRs και ανέδειξε τη σημασία της ανθεκτικότητας των οικογενειακών επιχειρήσεων.
Ζωντανά από τις ΗΠΑ συνδέθηκε η Isabel C. Botero, Ph.D., assistant professor, George E. and Mary Lee Fischer Chair in Family Entrepreneurship, College of Business – University of Louisville για να μιλήσει στην παρουσίασή της “Engaging a competent next generation” για το πώς μπορούν να ασχοληθούν ενεργά οι νέες γενεές στην επιχείρηση και να αναπτύξουν τα προσόντα τους μέσα από την έρευνα και την εμπειρία ετών που έχει επί του θέματος μέσω της διάδρασής της με οικογένειες που επιχειρούν. Μοιράστηκε τα τέσσερα βασικά πράγματα που έμαθε μέσα από την εμπειρία της για την προετοιμασία της επόμενης γενιάς. Το πρώτο είναι ότι πρέπει να κερδίσουν τη νομιμότητα (legitimacy) από πολλές πλευρές, να μάθουν για τη διαφοροποίηση και το πώς να είναι αυθεντικά ο εαυτός τους, να δουλεύουν στους τομείς ανάπτυξης ικανοτήτων για την επόμενη γενιά και τέλος πώς να σκέφτονται την επαναδιαπραγμάτευση του ρόλου που έχουν.
“The importance of Risk Management and Transfer for Family Offices” ήταν ο τίτλος ομιλίας του Γιώργου Μελίδη, manager, Financial Lines, member of Business ExCo, Howden. Εστίασε στο κομμάτι του ρίσκου, λέγοντας ότι η λέξη ρίσκο δε σημαίνει μόνο κίνδυνος, αλλά και ευκαιρίες και επικεντρώθηκε στο τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τις οικογενειακές επιχειρήσεις.
Η Κατερίνα Πολυζώη, διευθύντρια στον τομέα των Συμβουλευτικών Υπηρεσιών προς Οικογενειακές Επιχειρήσεις της KPMG, ανέλυσε τα πλεονεκτήματα των οικογενειακών επιχειρήσεων, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, το ρόλο που διαδραματίζουν το όραμα και οι αξίες της οικογένειας, τη συνεργασία με στελέχη εκτός οικογένειας, καθώς και τον τρόπο προετοιμασίας της νέας γενιάς στην παρουσίασή της «Επαγγελματίες-Στελέχη και Οικογενειακή Επιχείρηση: Επιλύοντας την εγγενή αντίφαση». Ανέλυσε τις έξι προϋποθέσεις της επιτυχίας, οι οποίες είναι: οι σαφείς στόχοι και επιδιώξεις, οι δίκαιες και διαφανείς πολιτικές και διαδικασίες, ο διαχωρισμός ιδιοκτησίας και διοίκησης, η επίλυση ενδο-οικογενειακών διαφωνιών «κεκλεισμένων των θυρών», οι σαφείς αρμοδιότητες και τέλος η αναγνώριση, ανταμοιβή και ενδυνάμωση. Έκλεισε λέγοντας ότι η ένταξη και η σωστή εκμετάλλευση των στελεχών εκτός οικογένειας είναι μία σύνθετη διαδικασία.
Σε ένα fireside chat με θέμα το ρόλο της συμμετοχής των στελεχών εκτός οικογένειας στις οικογενειακές επιχειρήσεις μίλησε ο Πάνος Αδαμαντιάδης, Marketing & Sales OT, Kasidis SA – Elassona Farm, ως επαγγελματίας στέλεχος σε μία οικογενειακή επιχείρηση και η Κατερίνα Πολυζώη, Senior Manager, Family Business Consulting, KPMG στην Ελλάδα. Ο Πάνος Αδαμαντιάδης θα συμβούλευε ένα στέλεχος να πάει σε μία οικογενειακή επιχείρηση, καθώς υπάρχει η άμεση επαφή με τη διοίκηση σε σχέση με μία πολυεθνική και πιο άμεσο αποτέλεσμα ενός έργου με συνήθως καλύτερες απολαβές σε σχέση με τις πολυεθνικές. Τόνισε ότι η χημεία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, καθώς και να μοιράζεται το νέο στέλεχος το όραμα και τις αξίες της οικογενειακής επιχείρησης. Από την άλλη πλευρά θα συμβούλευε τις οικογενειακές επιχειρήσεις να προσέξουν όταν προσλαμβάνουν ένα στέλεχος εκτός οικογένειας, ώστε να μην πέσουν ποτέ θύματα του «έρωτα με την πρώτη ματιά». Επίσης, να είναι ξεκάθαρες και οι δύο πλευρές για τις αρμοδιότητες και τις δυνατότητες της κάθε πλευράς. Μίλησε για τα χαρακτηριστικά των στελεχών αυτών όπως ο σεβασμός για τον ιδιοκτήτη και hands on αντιμετώπιση . Για τις ισορροπίες στην επιχείρηση ανέφερε ότι πρέπει να είναι τόσο κοντά όσο να μην καίγεσαι και τόσο μακριά όσο να μην παγώνεις.
Το 9ο Family Business Forum έκλεισε με μία διαφορετική νότα. Η Παυλίνα Κωνσταντάρα, head of Corporate Communications, SOCIALDOO έδωσε tips για το personal branding, το οποίο τόνισε ότι ταυτίζεται πολλές φορές με το branding της οικογενειακής επιχείρησης και γι’ αυτό η αξία του είναι υψηλή για τις οικογενειακές επιχειρήσεις και χρειάζεται η αντίστοιχη προσοχή. Ο Μιχάλης Φυτούσης manager, People Services, Consulting, KPMG στην Ελλάδα μίλησε για τις προκλήσεις των ομάδων πωλήσεων και παρουσίασε το SALEScope, μία καινοτόμο εμπειρία εκπαίδευσης στις πωλήσεις, με μεθοδολογία που παρέχει άμεση πρακτική εφαρμογή και μετρήσιμα αποτελέσματα, θέτοντας τον πήχη ψηλά στην καινοτομία και την προσαρμοστικότητα.
Διακεκριμένος Χορηγός του Forum ήταν η Vodafone, Χορηγοί η Howden και η altoValue και Υποστηρικτής η Genesis Pharma. Τo Forum πραγματοποιήθηκε με την Τιμητική Υποστήριξη της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών – Ε.ΕΝ.Ε, της πρωτοβουλίας ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ και του Συνδέσμου Εξαγωγέων – ΣΕΒΕ.
