Για τις περισσότερες ελληνικές οικογένειες, όσες τουλάχιστον επιλέγουν να τηρούν τις παραδόσεις μας, η 25η Μαρτίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον τηγανητό μπακαλιάρο και τη σκορδαλιά. Εάν αναρωτιέστε γιατί, ψάξαμε και σας έχουμε την απάντηση!
Αρχικά να διευκρινίσουμε πως η 25η Μαρτίου είναι διπλή γιορτή, θρησκευτική και εθνική: αφ’ ενός γιορτάζουμε την επέτειο έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης κατά των Οθωμανών κατακτητών το 1821 και αφ’ ετέρου γιορτάζουμε τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης.
Η κατανάλωση του μπακαλιάρου λοιπόν συνδέεται με το θρησκευτικό σκέλος της γιορτής. Ως γνωστόν η Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτεί το ξεκίνημα της μεγάλης σαρανταήμερης νηστείας (Σαρακοστή) που προηγείται του Πάσχα, περίοδος κατά την οποία απαγορεύεται η κατανάλωση κάθε είδους προϊόντος ζωικής προέλευσης -κρεατικά, ψάρια, γαλακτοκομικά κ.λπ. ή ακόμη και του ελαιόλαδου στην πιο αυστηρή της εκδοχή. Αυτό βέβαια για όσους επιλέγουν να τηρήσουν ευλαβικά τους κανόνες της και αναμφίβολα τους περασμένους αιώνες αυτοί αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία. Επειδή όμως, όπως είπαμε, ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι πολύ σημαντική γιορτή, η Εκκλησία επέτρεπε στους πιστούς τη μέρα αυτή κατ’ εξαίρεση να καταναλώνουν ψάρι, λάδι και κρασί.
Αλλά γιατί συγκεκριμένα μπακαλιάρο; Γιατί μπορεί το φρέσκο ψάρι να αφθονεί στα νησιά και τις ακτές μας, αλλά ήταν δυσεύρετο και πανάκριβο στα χωριά και τις πόλεις της ενδοχώρας. Έτσι η μόνη τους επιλογή ήταν ο παστός μπακαλιάρος, ο οποίος άρχισε να εισάγεται στη χώρα μας τον 15ο αιώνα από τις χώρες του βορρά όπου παράγεται σε αφθονία και είχε δύο πολύ σημαντικά πλεονεκτήματα: ήταν πολύ φθηνότερος από τα φρέσκα ψάρια και ήταν εύκολο να συντηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε μια εποχή πολύ πριν την έλευση των ηλεκτρικών ψυγείων ή ακόμη και των ψυγείων πάγου.
Και κάπως έτσι ο μπακαλιάρος βρέθηκε από τη θάλασσα του Ατλαντικού να κυριαρχεί στο παραδοσιακό ελληνικό τραπέζι της 25ης Μαρτίου, να γίνεται κομμάτι των εθίμων μας, αλλά πάντα βέβαια με την απαραίτητη συνοδεία της σκορδαλιάς!
Πέπη Μοίραλη
